تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
تفکّر و تدبّر در قرآن، چه میزان اهمیت دارد؟
نزول قرآن و تبیین و تفسیر پیامبر(ص) و ائمه (ع) برای تعقل، تفکر و تدبر بیشتر است. قرآن کتابی است که درک و فهم و شکوفایی پیام ها و معارف آن، در پناه اندیشیدن حاصل می‌شود.
قرآن در این زمینه می فرماید: « وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ؛ وحی آسمانی را برای روشن کردن آیات الهی قرآن، بر تو نازل کردیم و شاید آنان تفکر کنند.»[ سوره نحل، آیه ۴۴ .]
پس انتظار آن است که انسان، آیات قرآن را در کنار بیانات پیامبر(ص) و سنت قرار داده، در آنها بیاندیشد و مجهولات خود را مرتفع سازد؛ زیرا تنها در سایه تفکر و تدبر در آیات است که بسیاری از سوالات اساسی انسان، پاسخ داده می شود. قرآن به پیامبر(ص) می فرماید: «قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی؛ بگو این راه من است به سوی خدا که با بصیرت تمام من و پیرامون من دعوت می کنیم.»[ سوره یوسف، آیه ۱۰۸ .]
آیات قرآن، از معارف و دستورهایی سخن می گوید از مسئولیت های انسان و نظام پاداش و جزا صحبت می کند و عواقب مثبت و منفی رفتارش را متذکر می شود.
با تدبر در آیات و عواقب و لوازم آنها و آثار مترتب بر عمل کردن یا نکردن بر مقتضای آنها است که دل و قلب انسان راه می افتد و از بشارت های قرآن بهره می گیرد و تهدیدهایش در او مؤثر می افتد.
قرآن در این زمینه می فرماید: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها؛ آیا در قرآن تدبر نمی کنند یا آنکه بر دل آنها قفل زده شده و راه نمی افتد.»[ سوره محمد، آیه ۲۴ .]
پس تفکر و تدبر در قرآن، به ایجاد روح بصیرت و روشن بینی و زنده شدن و فعال شدن قدرت درک قلب و جان آدمی است.
در روایات نیز ثواب تدبّر در آیات قرآن، از قرائت آن بیشتر معرفی شده است:
«لا خیر فی قرائة لیس فیها تدبّر؛ [آگاه باشید که ]خیری در تلاوت قرآن بدون تفکّر و ارزیابی آن وجود ندارد»[ بحارالانوار، ج ۹۲، ص ۲۱۱ .]
اصولاً از مقایسه آیه ۱۲۱ سوره بقره «الذین آتینا هم الکتاب یتلونه حق تلاوته اولئک یؤمنون به» و آیه ۲۹ سوره جن - که هدف از نزول قرآن را بهره مندی و تدبر در آن می داند در می یابیم که تلاوت راستین در صورت تدبر در آیات به دست می‌آید.
در این باره توجه به چند نکته، بایسته است:
۱. الهی بودن قرآن بدون «تدبّر در آن» معلوم نخواهد شد: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلافاً کَثِیراً»[ سوره نساء، آیه ۸۲ .]
۲. بدون تدبر در قرآن، نمی توان از ذخایر بی کران و پر خیر و برکت کلام خدا بهره ای جست.
۳. بدون تدبر نمی توان از ظلمت شک و تردید و سرگردانی نفاق، خود را رهانید و به ایمانی راسخ و استوار، دست یافت.
۴. بدون تدبّر عمق و مغز آیات را نمی توان دریافت و به حقایق شگفت و حیرت‌آورش پی برد.
۵. تدبّر کننده در قرآن با تمام وجود، در جای جای قرآن، حضور خدا را حس می کند و دل و جانش را از نور خدا سرشار می نماید.[ ر. ک: نقی پورفر، ولی اللَّه، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن.]
قرآن در این زمینه می فرماید: « وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ؛ وحی آسمانی را برای روشن کردن آیات الهی قرآن، بر تو نازل کردیم و شاید آنان تفکر کنند.»[ سوره نحل، آیه ۴۴ .]
پس انتظار آن است که انسان، آیات قرآن را در کنار بیانات پیامبر(ص) و سنت قرار داده، در آنها بیاندیشد و مجهولات خود را مرتفع سازد؛ زیرا تنها در سایه تفکر و تدبر در آیات است که بسیاری از سوالات اساسی انسان، پاسخ داده می شود. قرآن به پیامبر(ص) می فرماید: «قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی؛ بگو این راه من است به سوی خدا که با بصیرت تمام من و پیرامون من دعوت می کنیم.»[ سوره یوسف، آیه ۱۰۸ .]
آیات قرآن، از معارف و دستورهایی سخن می گوید از مسئولیت های انسان و نظام پاداش و جزا صحبت می کند و عواقب مثبت و منفی رفتارش را متذکر می شود.
با تدبر در آیات و عواقب و لوازم آنها و آثار مترتب بر عمل کردن یا نکردن بر مقتضای آنها است که دل و قلب انسان راه می افتد و از بشارت های قرآن بهره می گیرد و تهدیدهایش در او مؤثر می افتد.
قرآن در این زمینه می فرماید: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها؛ آیا در قرآن تدبر نمی کنند یا آنکه بر دل آنها قفل زده شده و راه نمی افتد.»[ سوره محمد، آیه ۲۴ .]
پس تفکر و تدبر در قرآن، به ایجاد روح بصیرت و روشن بینی و زنده شدن و فعال شدن قدرت درک قلب و جان آدمی است.
در روایات نیز ثواب تدبّر در آیات قرآن، از قرائت آن بیشتر معرفی شده است:
«لا خیر فی قرائة لیس فیها تدبّر؛ [آگاه باشید که ]خیری در تلاوت قرآن بدون تفکّر و ارزیابی آن وجود ندارد»[ بحارالانوار، ج ۹۲، ص ۲۱۱ .]
اصولاً از مقایسه آیه ۱۲۱ سوره بقره «الذین آتینا هم الکتاب یتلونه حق تلاوته اولئک یؤمنون به» و آیه ۲۹ سوره جن - که هدف از نزول قرآن را بهره مندی و تدبر در آن می داند در می یابیم که تلاوت راستین در صورت تدبر در آیات به دست می‌آید.
در این باره توجه به چند نکته، بایسته است:
۱. الهی بودن قرآن بدون «تدبّر در آن» معلوم نخواهد شد: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلافاً کَثِیراً»[ سوره نساء، آیه ۸۲ .]
۲. بدون تدبر در قرآن، نمی توان از ذخایر بی کران و پر خیر و برکت کلام خدا بهره ای جست.
۳. بدون تدبر نمی توان از ظلمت شک و تردید و سرگردانی نفاق، خود را رهانید و به ایمانی راسخ و استوار، دست یافت.
۴. بدون تدبّر عمق و مغز آیات را نمی توان دریافت و به حقایق شگفت و حیرت‌آورش پی برد.
۵. تدبّر کننده در قرآن با تمام وجود، در جای جای قرآن، حضور خدا را حس می کند و دل و جانش را از نور خدا سرشار می نماید.[ ر. ک: نقی پورفر، ولی اللَّه، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن.]
نظرات شما عزیزان:
